Pampus 11
Ets uit 1674 van een Antwerpse kunstenaar

De Antwerpse tekenaar Jan Peeters was bekend om zijn scheepstekeningen.

Deze ets verscheen in de bundel: Thooneel der Steden ende Sterckten van t'Vereenight Nederlandt met d'aengrensende Plaetsen soo in Brabandt Vlaenderen als anden Rhijn en elders verovert door de Waepenen der Groot-moghende Heeren Staeten onder het gheley vande seer Edele Hooghghebore Princen van Oranien.

Uitgegeven door Gaspar Bouttats te Antwerpen. Antwerpen; 1674

Tekening vullen kardoes gemaakt door Lex Tempelman, www.lextempelman.nl/

Historische vondsten

Kazemataffuit gevonden

Dit is een kanon van Krupp-Gruson. Het kaliber is 5,7 cm L 25 bestemd voor het keelgeschut van forteiland Pampus. In elk van de twee pantserstanden stonden drie van dit soort kanons opgesteld. Het rood gearceerde gedeelte van het kazemataffuit is nu, tijdens de zware storm van 27-10-2002 nabij Pampus ergens tegen de basaltring (stortsteenkade) door de twee fortwachters gevonden en later boven water gehaald.


Deel dak pantserstand gevonden

In de zomer van 2003 werd door een sportduikteam op de zuidwestelijke basaltring een dikke plaat ijzer gevonden wat later een deel van het dak van een pantserstand bleek te zijn de dikte van het materiaal is 7 cm.

Loopkat gevonden

Enige jaren geleden werd er aan de zuidzijde in het talud een loopkat gevonden. Deze werd o.a. in de lege projectielen bergplaatsen gebruikt. De loopkat liep over een rail aan het plafond. Aan de loopkat hing een kettingtakel waarmee de zware projectielen werden verplaatst. Foto rechts is een oud model kettingtakel.

                             Veldspoor gevonden op Pampus

Over dit veldspoor reden kiepwagentjes waarmee de steenkool van tenderschepen naar het kolenpark op het talud werd vervoerd. Type kiepwagen dat hiervoor werd gebruikt.

Dit moet de loop van een van de vier kanons zijn geweest die toen op Pampus werden geplaatst.

Nieuwe foto ontdekt in het Amsterdams gemeente archief

In de Beeldbank van het Gemeentearchief Amsterdam is een foto gevonden van een nogal groot kanon op een spoorwegwagon. Het is een foto van Jacob Olie uit 1894.


Dit moet de loop van een van de vier kanons zijn geweest die toen op Pampus werden geplaatst.

Model 2de Pampusboot

Vlak voor de kerst werd de Stichting Pampus benaderd door Ruud Brouwer, woonachtig te Dokkum.De man had een model van de, volgens zijn zeggen, eerste Pampusboot bij hem in de garage staan. En hij zat er een beetje mee in zijn maag. Hij deed er namelijk zelf niets mee en het stond hem eigenlijk in de weg. Weggooien vond hij geen optie en omdat hij van oorsprong een “Muienaar” is dacht hij in eerste instantie aan Pampus. “Of de Stichting Pampus er wat aan had?”. Dat was natuurlijk niet tegen dovemansoren gezegd. Op dat soort aanbiedingen moet je natuurlijk nooit nee zeggen.

Model tweede Pampusboot.

Het model is gemaakt door zijn grootvader “Jantje” Brouwer in de 20er 30er jaren van de vorige eeuw. Hij was toen werkzaam op de Scheepswerf Schouten in Muiden.

Binnen een week werd het model op de Walbasis in Muiden afgeleverd.

Het model is ongeveer 1,50 m. lang en ongeveer 40 cm. breed, schaal 1:10.

Het ziet er, ondanks de hoge leeftijd van rond de 75 tot 80 jaar, nog in redelijk goede staat uit.


Pantsergranaten weer terug op Pampus

Op 27 september 2011 werden door de EODD uit Culemborg 2 pantsergranaten in Muiden afgeleverd. Het zijn dezelfde granaten als die welke vorig jaar en dit jaar bij Almerepoort (een nieuwe woonwijk onder Almere Muziekwijk) werden gevonden. Het werd een hele klus om ze van Muiden naar Pampus te krijgen. Ze wogen maar liefst 216 kilogram. Maar uiteindelijk is het ons toch gelukt. Zij worden nu op het eiland weer in de correcte kleur gebracht waarna ze in het Nationaal Bezoekerscentrum in de ruimte worden geplaatst waar je nu in spelvorm granaten met "kruit" kunt vullen.

Toen het model goed onderzocht kon worden kwam ik tot de conclusie dat het niet een model van de eerste Pampusboot was maar van de tweede, die overigens bij de Scheepswerf Schouten in 1926 van de helling liep. (In opdracht van het Ministerie van Oorlog)

Foto Pampusboot begin jaren 30 van de vorige eeuw.


Aan de hand van historische gegevens die bij de Stichting Pampus van deze schepen bekend zijn, blijken de verschillen tussen de eerst en de tweede Pampusboot in dit model duidelijk te zien.


De tweede Pampus boot was ongeveer 4 meter korter dan de eerste, de schoorsteen was korter en het was een motorschip, voortgestuwd door een 60 PK Kromhout dieselmotor. Terwijl de eerste Pampusboot een schroefstoomsleepboot was. Bovendien had de eerste Pampusboot boven in de romp aan beide zijden een rij patrijspoorten zitten. Dat was bij de tweede boot niet het geval.


Op scherp staande ontsteker gevonden op Pampus

Op 27 september 2011 vrij snel nadat depantsergranaten op Pampus waren afgeleverd werd door de tuinman een op scherp staande ontsteker van een Engelse brisantgranaat gevonden. Hij was die granaatpunt wel vaker op Pampus tegen gekomen tijdens het grasmaaien. Hij zag er kennelijk niets gevaarlijks in en gooide het steeds opzij als hij er moest maaien. Maar nu de EODD toch op het eiland was ging hij er van uit dat ze het dan maar eens moesten bekijken. Zo gezegd zo gedaan. Hij heeft het toen ergens uit het gras geplukt en op de kar gelegd waar de twee pantsergranaten op lagen. De twee EODD mensen waren ondertussen met een gids het fort ingegaan om het te bekijken. Na afloop van de rondleiding liepen ze de trap af naar het plein waarop de kar met granaten stond. Toen vielen de adjudant z'n ogen bijna uit zijn hoofd bij het zien van die granaatpunt.  Hij wist niet wat hij zag en ging het nog eens goed bekijken waarna hij onmiddellijk over ging tot actie want volgens zijn zeggen was het een scherpe ontsteking van een Engelse brisantgranaat die veilig tot ontploffen moest worden gebracht. De politie moest worden gewaarschuwd en de bezoekers moesten uit de buurt van de punt weg blijven en zich op de andere helft van het eiland ophouden totdat de situatie weer veilig was. Uiteindelijk is de ontsteker aan het begin van de avond door de EODD van Den Helder (Kon.marine) op een veilige manier onschadelijk gemaakt. Ter illustratie van de activiteiten om het onschadelijk maken van de ontsteker zie onderstaande foto's.

Op dit filmpje wordt de ontsteker onklaar gemaakt

Accumulatorput in de oostelijke geschuttoren blootgelegd

Door een externe vakantie klusploeg werd in één weekend (14-11-2015) tijd de oostelijke accumulatorput in de oostelijke geschuttoren helemaal van puin ontdaan. Tijdens het leeghalen werden heel wat restanten van onderdelen uit de geschuttoren opgegraven.

Restanten van de door de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog gebouwde objecten op Pampus die door de renovatie zijn verdwenen

Luchtfoto van Pampus, genomen vlak na de oorlog.

Luchtfoto van Pampus genomen vlak na de Tweede Wereldoorlog. Duidelijk zijn de 9 kraters te zien waar de Kruitfabriek uit Muiden de in de regio gevonden munitie met explosieven tot ontploffen heeft gebracht.

In de witte ovalen bevinden zich de restanten van de bouwkundige objecten die door de Duitsers in het begin van de oorlog zijn aangebracht.

De nummers in de ovalen corresponderen met de nummers bij de foto's hieronder.

(G)oud roest

Dit is map 009087, een van de 10 mappen met 130 jaar oude constructietekeningen van de Duitse Firma Gruson. Totaal zijn er in het voorjaar van 2020 287 tekeningen gevonden in het Nationaal Militair Museum in Soesterberg

In 2021 werd de fundering van de artillerieloods blootgelegd met als doel deze te herstellen en er weer een nieuwe artillerieloods op te bouwen. Zie onderstaande foto's.

© 2000 PCL